Αρθρίτιδα Γόνατος

Ανατομία του γόνατος

Η άρθρωση του γόνατος μπορεί να θεωρηθεί ως άρθρωση τύπου μεντεσέ, με την κύρια κίνηση να είναι το λύγισμα και η έκταση. Στην πραγματικότητα, είναι πιο περίπλοκη από έναν απλό μεντεσέ, καθώς αυτές οι επιφάνειες γλιστρούν και κυλούν η μία πάνω στην άλλη. Τρία οστά συναντώνται για να σχηματίσουν την άρθρωση του γόνατος: το μηριαίο οστό, η κνήμη και η επιγονατίδα. Τα οστά καλύπτονται με λείες επιφάνειες χόνδρου που λειτουργούν ως μαξιλάρι κατά τη διάρκεια της φόρτισης του σκέλους.

Τα οστά του γόνατος καλύπτονται με ένα λείο, γυαλιστερό στρώμα που ονομάζεται αρθρικός χόνδρος και συνδέονται μεταξύ τους με ισχυρούς συνδέσμους και δυνατούς μύες που είναι προσκολλημένοι στον μηρό και την κνήμη μέσω τενόντων, παρέχοντας σταθερότητα στην άρθρωση του γόνατος. Σε ένα υγιές γόνατο, όλες αυτές οι δομές συνεργάζονται για να επιτρέψουν στο γόνατο να κάμπτεται (λυγίζει) και να εκτείνεται (τεντώνει) το κάτω άκρο με ομαλό τρόπο.

Το γόνατο μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει τρία διαμερίσματα: το έσω (εσωτερικό), το έξω (εξωτερικό) και το επιγονατιδομηριαίο (εκεί όπου η επιγονατίδα συναντά το μηριαίο οστό). Επιπλέον, υπάρχουν δύο εξειδικευμένοι τύποι χόνδρου στην άρθρωση του γόνατος που ονομάζονται έξω και έσω μηνίσκος. Αυτοί λειτουργούν ως απορροφητές κραδασμών μεταξύ του μηριαίου οστού και της κνήμης. Δύο σύνδεσμοι – ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ACL) και ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος (PCL) – συμβάλλουν στη σταθερότητα του γόνατος.

Τι είναι η αρθρίτιδα του γόνατος;

Η αρθρίτιδα του γόνατος κυριολεκτικά σημαίνει "φλεγμονή της άρθρωσης του γόνατος", αν και η φλεγμονή δεν είναι πάντα παρούσα όταν υπάρχει αρθρίτιδα. Σε μια ακτινογραφία γόνατος με αρθρίτιδα, ο χώρος μεταξύ του μηριαίου οστού και της κνήμης είναι συχνά μειωμένος ή, σε ορισμένα σημεία, ακόμη και απών λόγω απώλειας του χόνδρου.

 

Τι προκαλεί την αρθρίτιδα του γόνατος;

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι αρθρίτιδας γόνατος και έχουν διαφορετικές αιτίες. Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο κοινή και αυτή εμφανίζεται όταν ολόκληρη η άρθρωση του γόνατος αρχίζει να δυσλειτουργεί, λόγω της φθοράς των μαλακών ιστών - χόνδρου, συνδέσμων, τενόντων, μυών - και των ίδιων των οστών. Η συχνότητα της οστεοαρθρίτιδας αυξάνεται με την ηλικία και είναι πιο κοινή σε άτομα άνω των 50 ετών. Καταστάσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος είναι αυτοάνοσες διαταραχές που μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονώδη αρθρίτιδα. Αυτές οι καταστάσεις δεν επηρεάζουν μόνο τις αρθρώσεις, αλλά μπορούν να επηρεάσουν και άλλα όργανα όπως τους πνεύμονες ή τα νεφρά, και μπορούν να επηρεάσουν ανθρώπους όλων των ηλικιών.

 

Οστεοαρθρίτιδα του γόνατος

Οι άνθρωποι με οστεοαρθρίτιδα γόνατος παραπονιούνται για πόνο, δυσκαμψία και περιορισμένη κίνηση στο γόνατό τους. Παρόλο που είναι πιο συχνή σε ηλικιωμένους, νεότεροι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν αρθρίτιδα μετά από τραυματισμό. Αυτό είναι μια μορφή πρώιμης εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας που προκύπτει από έναν τραυματισμό στους συνδέσμους, τον χόνδρο και/ή το οστό μέσα ή γύρω από μια άρθρωση. Άτομα που γεννιούνται με ανωμαλίες στο σχήμα των οστών ή των αρθρώσεων μπορεί επίσης να αναπτύξουν οστεοαρθρίτιδα σε μικρότερη ηλικία.

Φλεγμονώδης αρθρίτιδα του γόνατος

Διάφορες φλεγμονώδεις διαταραχές μπορούν να επηρεάσουν την άρθρωση του γόνατος, συμπεριλαμβανομένης της ουρικής αρθρίτιδας, της ψωριασικής αρθρίτιδας, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα της αρθρίτιδας του γόνατος;

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο, δυσκαμψία και ήπιο οίδημα στην άρθρωση του γόνατος. Αυτά τα συμπτώματα συχνά οδηγούν σε μειωμένη δραστηριότητα και αδυναμία των μυών. Οι αδύναμοι μύες μπορούν να προκαλέσουν αστάθεια και μειωμένη ικανότητα ελέγχου του γόνατος, περιορίζοντας περαιτέρω την ικανότητα συμμετοχής σε ευχάριστες δραστηριότητες. Η άρθρωση του γόνατος μπορεί να αναπτύξει κύστεις, οστεόφυτα ή απώλεια χόνδρου, που μπορεί να φανούν σε ακτινογραφίες.

Κάποιες φορές, οι άνθρωποι μπορεί να νιώσουν ένα αίσθημα πιασίματος ή κλικ μέσα στο γόνατο όταν λυγίζουν ή κάμπτουν το γόνατό τους. Γενικά, η φόρτωση της άρθρωσης του γόνατος με δραστηριότητες όπως το περπάτημα μεγάλων αποστάσεων, η παρατεταμένη ορθοστασία ή το ανέβασμα στις σκάλες επιδεινώνει τον πόνο της αρθρίτιδας. Όταν η αρθρίτιδα έχει φτάσει σε προχωρημένο στάδιο, ο πόνος μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και όταν κάθεστε, ξαπλώνετε ή κοιμάστε. Ο πόνος μπορεί να γίνει αισθητός οπουδήποτε γύρω από το γόνατο: Καθώς ο χόνδρος φθείρεται κατά προτίμηση σε μία πλευρά της άρθρωσης του γόνατος, οι άνθρωποι μπορεί να διαπιστώσουν ότι το γόνατό τους θα γίνει πιο κεκλιμένο προς τα μέσα ή προς τα έξω.

Συμπτώματα φλεγμονώδους αρθρίτιδας στο γόνατο

Τα συμπτώματα της αρθρίτιδας του γόνατος σε περιπτώσεις φλεγμονώδους αρθρίτιδας μπορεί να διαφέρουν. Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, η δυσκαμψία είναι συχνά πολύ χειρότερη το πρωί και βελτιώνεται καθώς περνάει η μέρα. Ο πόνος και η δυσκαμψία μπορεί να βελτιωθούν με την κίνηση. Οι αρθρώσεις που επηρεάζονται από φλεγμονώδη αρθρίτιδα είναι συχνά πολύ πιο κόκκινες και πιο διογκωμένες από αυτές με οστεοαρθρίτιδα.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για αρθρίτιδα στο γόνατο;

Ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για την οστεοαρθρίτιδα είναι η αύξηση της ηλικίας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι ένα αναπόφευκτο μέρος της γήρανσης, καθώς πολλοί ηλικιωμένοι ζουν τη ζωή τους χωρίς καμία ενόχληση από πόνο στο γόνατο. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την αύξηση του βάρους, προηγούμενους τραυματισμούς στο γόνατο, καθώς και την κακή ευθυγράμμιση των γονάτων, δηλαδή την παρουσία ραιβογονίας ή βλαισογονίας.

Πώς γίνεται η διάγνωση της αρθρίτιδας του γόνατος;

Μια ακριβής διάγνωση για την αρθρίτιδα του γόνατος βασίζεται σε μια αξιολόγηση και κλινική εξέταση, εργαστηριακές εξετάσεις και απεικόνιση.

 

Η κλινική εξέταση

Ο γιατρός σας θα σας ρωτήσει για το ιατρικό σας ιστορικό και τα συμπτώματα και στη συνέχεια θα πραγματοποιήσει μια φυσική εξέταση για να αξιολογήσει:

  • Τα επίπεδα πόνου στο γόνατο
  • Την κίνηση στην άρθρωση του γόνατος και/ή την επιγονατιδομηριαία άρθρωση
  • Τη μυϊκή δύναμη του ποδιού
  • Την παρουσία οιδήματος ή ευαισθησίας στην άρθρωση
  • Το βάδισμά σας (τον τρόπο που περπατάτε)

 

Ακτινολογικές εξετάσεις

Εάν η κλινική εξέταση υποδηλώνει ότι μπορεί να έχετε οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο, οι απεικονιστικές εξετάσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την επιβεβαίωση της διάγνωσης και τον αποκλεισμό άλλων καταστάσεων.

Απεικόνιση για τη διάγνωση προχωρημένης οστεοαρθρίτιδας στο γόνατο

Οι ακτινογραφίες είναι πολύ χρήσιμες για τη διάγνωση προχωρημένης οστεοαρθρίτιδας του γόνατος, καθώς η άρθρωση θα έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένων:

  • Τα οστά που είναι πιο κοντά το ένα στο άλλο από ότι θα έπρεπε: Καθώς ο χόνδρος φθείρεται, ο χώρος της άρθρωσης συχνά στενεύει.
  • Κύστεις: Καθώς το σώμα ανταποκρίνεται στην καταστροφή του χόνδρου και προσπαθεί να σταθεροποιήσει την άρθρωση, μπορούν να σχηματιστούν κύστεις στο οστό.
  • Αυξημένη οστική πυκνότητα ή ανομοιόμορφες αρθρώσεις: Όταν τα οστά δεν καλύπτονται πλέον από τον χόνδρο, έρχονται σε απευθείας επαφή μεταξύ τους, δημιουργώντας τριβή. Το σώμα ανταποκρίνεται παράγοντας περισσότερο οστικό ιστό, ο οποίος αυξάνει την πυκνότητα των οστών. Η αυξημένη οστική πυκνότητα δημιουργεί ανομοιογενείς επιφάνειες στις αρθρώσεις και οστεόφυτα στην άρθρωση.

Το περπάτημα είναι καλό για την αρθρίτιδα του γόνατος;

Ναι! Παρόλο που μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, το περπάτημα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του πόνου και της δυσκαμψίας που σχετίζονται με την οστεοαρθρίτιδα. Επιπλέον, οποιαδήποτε μορφή άσκησης που βοηθά στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους μπορεί να μειώσει την καταπόνηση των αρθρώσεων και αυτό μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της αρθρίτιδας. Πρέπει, ωστόσο, να συμβουλευτείτε έναν γιατρό για να επιβεβαιώσετε ότι ο πόνος στο γόνατό σας οφείλεται στην οστεοαρθρίτιδα και όχι σε έναν τραυματισμό για τον οποίο θα ήταν κατάλληλη η ξεκούραση. Ένας φυσιοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει στον καθορισμό κατάλληλων επιπέδων άσκησης για ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του γόνατος.

 

Υπάρχουν ασκήσεις που θα βοηθήσουν την αρθρίτιδα του γόνατος;

Η φυσικοθεραπεία πρέπει πάντα να αποτελεί μέρος της θεραπείας για την οστεοαρθρίτιδα του γόνατος. Ο καλύτερος τύπος άσκησης για την αρθρίτιδα του γόνατος είναι εκείνος που ταιριάζει στον τρόπο ζωής σας και που μπορείτε να ενσωματώσετε στην καθημερινότητά σας! 

Ποια είναι η θεραπεία για την αρθρίτιδα του γόνατος;

Οι μη χειρουργικές προσεγγίσεις για την ανακούφιση του πόνου και της δυσκαμψίας πρέπει πάντα να δοκιμάζονται πρώτα. Αυτές περιλαμβάνουν φυσιοθεραπεία, απώλεια βάρους, προγράμματα με ασκήσεις χαμηλής έντασης. Τα παυσίπονα ή οι ενδαρθρικές εγχύσεις κορτικοστεροειδών στο γόνατο μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του πόνου και στη βελτίωση της λειτουργίας. Για την οστεοαρθρίτιδα, η αρθροπλαστική γόνατος είναι συχνή, αν και άλλες επεμβάσεις μπορεί να είναι κατάλληλες για ορισμένες περιπτώσεις.

 

Μη χειρουργικές θεραπείες για την αρθρίτιδα του γόνατος

  • Η άσκηση είναι η πρώτη θεραπεία για την οστεοαρθρίτιδα του γόνατος. 
  • Ασκήσεις χαμηλής έντασης, όπως το κολύμπι, η υδρογυμναστική, το περπάτημα σε επίπεδη επιφάνεια και η χρήση ποδηλάτου είναι συχνά χρήσιμες για τη βελτίωση της κίνησης και την ενίσχυση των μυών. 
  • Η απώλεια βάρους μπορεί επίσης να μειώσει την καταπόνηση της άρθρωσης του γόνατος. 
  • Η χρήση υποστηρικτικών συσκευών (μπαστούνι, νάρθηκας) μπορεί επίσης να ενδείκνυται. 
  • Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα μπορεί να μειώσουν τον πόνο. 
  • Ενδαρθρικές εγχύσεις μπορεί να προσφέρουν προσωρινή, συμπτωματική ανακούφιση, αλλά γενικά δεν συνιστώνται για παρατεταμένη χρήση.

Είναι δύσκολο να προβλεφθεί η εξέλιξη της αρθρίτιδας του γόνατος. Μερικές φορές, ο πόνος αυξάνεται και η ικανότητα συμμετοχής σε καθημερινές δραστηριότητες μειώνεται παρά τα συντηρητικά μέτρα αντιμετώπισης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να συνιστάται χειρουργική επέμβαση.

 

Ποια είναι η χειρουργική επέμβαση στο γόνατο για αρθρίτιδα;

Αν και η αντικατάσταση του γόνατος για αρθρίτιδα είναι η πιο κοινή και γνωστή χειρουργική επέμβαση, άλλες διαδικασίες μπορεί να είναι κατάλληλες για ορισμένους ασθενείς. Μια οστεοτομία του μηριαίου και/ή της κνήμης μπορεί να βοηθήσει ορισμένους ασθενείς που έχουν πρόβλημα περιστροφής ή ευθυγράμμισης που επιταχύνει την ανάπτυξη οστεοαρθρίτιδας. Άλλοι μπορεί να επωφεληθούν από μια αρθροσκόπηση του γόνατος.

 

Χειρουργικές επεμβάσεις για την αρθρίτιδα του γόνατος

Διάφορες επεμβάσεις μπορεί να είναι κατάλληλες, είτε μεμονωμένες είτε σε συνδυασμό με κάποια άλλη.

  • Ολική ή μερική αρθροπλαστική γόνατος: Στην αρθροπλαστική γόνατος Η τεχνητή άρθρωση αντικαθιστά τις φθαρμένες και κατεστραμμένες επιφάνειες του μηριαίου οστού και της κνήμης αντικαθίστανται από μία τεχνητή αρθρωση αντικαθίσταται με ειδικά εμφυτεύματα (προθέσεις).
  •  Aφαίρεση μέρους του αρθρικού υμένα (η εσωτερική επένδυση του θυλάκου της άρθρωσης) μπορεί μερικές φορές να συνιστάται για γόνατα με σοβαρή φλεγμονή.
  • Η οστεοτομία του μηριαίου και/ή της κνήμης (όπου κόβεται και ευθυγραμμίζεται το οστό) μπορεί να ευθυγραμμίσει σωστά το γόνατο για να μειώσει τις υπερβολικές, ασύμμετρες δυνάμεις που επιδεινώνουν την οστεοαρθρίτιδα σε ένα μέρος του γόνατος. Αυτή η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι κατάλληλη για νεαρά άτομα με πρώιμη αρθρίτιδα που προκαλείται εν μέρει από προβλήματα ευθυγράμμισης (ραιβογονια ή βλαισογονία).

 Σκοπός όλων των παραπάνω είναι η αποκατάσταση της εμβιομηχανικής της άρθρωσης του γόνατος, η εξάλειψη των συμπτωμάτων και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.